در کجای تغییر ایستاده‌ایم؟
اگر مدل جامع فیل و فیل‌سوار که تا به حال بررسی کرده‌ایم، عوامل تغییر را نشان بدهد، مدل «مراحل تغییر پروچسکا» چگونگی تغییر را به شکلی جامع بررسی می‌کند. بنابراین می‌توان این دو مدل را به راحتی کنار هم به کار برد.
مدل پروچسکا به کوچ کمک می‌کند درک درستی از سرعت و جهت (چگونگی) حرکت مراجع به‌دست بیاورد. درحالی‌که مدل فیل و فیل‌سوار عوامل لازم (چرایی و مقصد) برای تغییر را قاعده‌مند می‌کند.
با شناخت این مدل هم مثل مدل قبلی خواهیم فهمید آنچه به مقاومت در مقابل تغییر تعبیر می‌شود چقدر اشتباه است. در مدل قبلی فهمیدیم که مقاومت می‌تواند فلج تصمیم‌گیری، مشکل هویت یا مسئله موقعیت باشد و اینجا پی می‌بریم که نشناختن چگونگی تغییر است که اشتباهاً مقاومت نامیده می‌شود.
یک فرق دیگر این مدل‌ها با هم این است که در مدل پروچسکا موضوع تغییر ثابت است و نسبت مراجع با آن سنجیده می‌شود. این مدل ابتدا برای کمک به افراد، در ترک عادات رفتاری بد به وجود آمده است. قرار بود رفتارهایی مثل سیگار کشیدن و مصرف الکل یا اعتیاد به مواد مخدر با این مدل بهبود داده شود. در مدل فیل و فیل‌سوار، موضوع تغییر مهم است و راه‌حل، همیشه ثابت نیست. با بررسی از دیدگاه‌های مختلف می‌توان راه‌حل را عوض کرد.
مثلاً در مدل پروچسکا ما بررسی می‌کنیم که فرد نسبت به وزن کم کردن در چه مرحله‌ای است و نتیجه خواهیم گرفت که برای تغییر به چه چیزی نیاز دارد؛ انگیزه یا بررسی موانع. اما در مدل فیل و فیل‌سوار، ممکن است فیل هویت خود را در سایز بزرگ بودن تعریف کند و بخواهد به پذیرش شکل موجود و لذت بردن از بدن بپردازد، به جای اینکه یک استاندارد رسمی و پزشکی را بپذیرد و بخواهد حتماً وزن کم کند.
با این مقدمه می‌پردازیم به آنچه پروچسکا درباره نسبت انسان‌ها با تغییر می‌گوید. هر فرد نسبت به تغییر شش مرحله را طی می‌کند:
- مرحله پیش از تأمل
آماده نیست؛ قصد اقدام در شش ماه آینده وجود ندارد. - مرحله تأمل
آماده شدن؛ قصد اقدام در شش ماه آینده وجود دارد. - مرحله آمادگی
آماده؛ آماده برای اقدام در سی روز آینده. - مرحله عمل
تغییر رفتار اتفاق افتاده است، ولی کمتر از شش ماه از آن می‌گذرد. - مرحله نگهداری
انجام رفتار سالم جدید بیش از شش ماه - نهایی
مطمئن در تغییر، برای بازگشت به حالت قبل وسوسه نمی‌شود.
به این ترتیب، وقتی تغییر اتفاق می‌افتد و مؤثر می‌شود که از مرحله ۱ به ۶ برسیم و بعد تغییر بعدی را آغاز کنیم.
در پست‌های بعدی با هم بررسی می‌کنیم که تعریف هر مرحله چیست و در آن مرحله چه اتفاق‌هایی باید بیافتد تا مرحله بعدی شروع شود. منابع و موانع هر مرحله بررسی خواهند شد و کارهایی که کوچ و کوچی باید انجام بدهند تا یک مرحله راحت‌تر طی شود اطلاعاتی هستند که بسیار کمک می‌کند. با من همراه باشید!
Responses